Б. Н. Ельциннин дугайында

Солун-сеткүүлде, интернетте Россияның президентизи чораан Б. Н. Ельцинниң дугайында кижилер аңгы-аңгы бижип турар: чамдыктары бактап, чамдыктары мактап турар. Ол черле ындыг болур ужурлуг, чүге дээрге кижилерниң медерелиниң аайы-биле көрүжү аңгы-аңгы болур. Мен база бодумнуң бодалым илередип көрейн.

Борис Николаевич Ельцинни билбес кижи чок-ла боор. Ол чуртка дыка улуг эргилдени кылган: социализмни узуткааш, чуртту капитализмче киирген.

Ийе, чамдык авторларның бижип турары колдуу шын. Ооң чоогунга ажылдап чораан кижилер, ол кижи өскээр барып турда, хайт дивейн, боттарының кортуун көргүскеннер. Сөөлүнде, чогуш соонда, чудурук чайбас-ла болгай. Ындыг-даа болза, ол өске кижини дыңнаары чөгенчиг-ле турган болду бе.

Чуртка багай талазынче болган өскерилгелерге бистер, бүгү чон, база буруулуг бис. Ындыг Ельцинни бис боттарывыс соңгуп алдывыс. Чогум, мен бодум ону соңгуваан мен. Ону соңгуп алыр болзувусса, капитализмге чурттаар бис деп чугаалап турган мен.

Ельцин бистиң Тывага дыка улуг дузаны көргүскен: Тываны Соңгу чүкке деңнеп каан, ол дээш аңаа четтирдивис дээр бис. Ындыг-даа болза ол бүгү Россияны сандараткан, ССРЭ-ни, компартияны дүжүрген, чонну ядараткан, чурттуң төөгүзүнде ооң удуртукчуларындан эң-не багай ажылдаан удуртукчу болуп турар. Шак ындыг удуртукчуну канчап мактаар бис? Балык бажындан эгелеп чыдыыр дээр, шупту чүве удуртукчудан кол хамааржыр, ону агартыырының кандыг-даа барымдаазы чок.

Авторлар Ельцинниң дугайын бистиң бо амгы чурттап олурар амыдыралывыстың көрүжүнден бижип турар. Бир эвес делгем, хандыр көрүш-биле көөр чүве болза, Ельцинни саттыныкчы, улуг кем-херек үулгедикчизи, харын-даа кижи төрелгетенниң дайзыны деп болур. Ону ам кысказы-биле канчаар тайылбырлаар боор. Бо чүүлге немелде кылдыр “Социализм катап келир бе?”, “Тывызыксыг Шамбала” деп чүүлдерни номчуп болур силер.

Майдыр (Майтрея) бурган баштаан Шамбаланың Бурган Башкыларының кол сорулгазы делегейге общиналыг азы коммунистиг тургузугну тургузары болур. Коммунизм дээрге анаа-ла чамдык каш кижиниң бодап, чогаадып кааны, чонга хоралыг тургузуг эвес, ол дээрге бойдусту, бүгү чүвени чаяап, бүдүрүп турар Октаргайның, Иисус Христос, Будда бооп чораан Бурганнарывыстың көрүп, шыйып кааны, албан тургузуп, бүдүрер дээни, кижи төрелгетенниң хөгжүлдезин бурунгаарладыр планы болур.

ССРЭ-ге социализмни Майдыр бурган боду тургускан. Ынчалза-даа совет удуртукчулар ол Бурганның социализмни канчаар тургузарының дугайында чоруткан сүмелерин, ооң силерге дузалаар мен дээн дузазын хүлээп албайн, чүве билбес, мелегей улус үеннеп, өске орук-биле чоруп, хамык чүвени буруудаткан.

Бурганнарның планы-биле өске чурттарга база социализм тургустунуп турган болгай. Бурганнарның демисежип чорууру үрегдекчи кара күштер социализмни дүжүрер дээш бүгү күжүн салып турган. Оларның кажар планы боттанып, социализм узуткаттынган. Маңаа кара күштерниң элзеткен кижилери Горбачев, Ельцин кол рольту ойнаан. Ынчаарга, Ельцин ам кым болган-дыр? Ол кара күштерниң кол удуртукчуларының бирээзи бооп чадавас. Ельцин бооп төрүттүнүп келгеш, социализмни узуткап, кижи төрелгетенниң чырык оруун дуй шаап каан. Бурганнарның, кижи төрелгетенниң кара дайзыны ышкажыл.

Социализм чаа-ла тургустунуп (ооң назыны чаңгыс кижи назыны безин четпээн), Бурганнарның планы-биле ол делегейге чаа-ла тарап эгелеп, социалистиг, капиталистиг деп делегей ийи аңгыланып, оларның аразынга каракка көзүлбес идеологтуг дайын азы кижи төрелгетенниң ниитилел тургузуунуң бурунгаар хөгжүлдези дээш ак биле караның дайыны чоруп турда, политиктиг билии чок, чүве билбес Горбачев “ажык-чарлыг чорук”, “демократия” дээш, корум-чурумну кошкадып, сула салыптарга, кара күштер амырап, социализмни дүжүрер аргаларын, ажыл-чорудулгазын улам ханылаткан. “Карак шийбейн, социализмни камгалаңар, корум-чурумнуг болуңар”-деп Майдыр бурган өөредиинде чагып каан. Карактарывыс шийип, чурумувус кошкадып, сула салыпкаш, социализмни дүжүртүп алган бис.

“Суверенитетти кайы хире күзээр силер, ол хирени алыңар”-деп Ельцинниң кыйгы сөзү ону кайы хире хоралыг, үрегдекчи кижи деп чүвени көргүзүп турар. Делегей кырында хөй республикаларның каттышканындан тургустунган социалистиг улуг күрүнени бузуп, эвилелдешкен республикаларны тарап, аңгыланыңар дээни ол.

1991 чылдың декабрьда Ельцин Беловежтиң Пуща деп черге Украина биле Белоруссияның удуртукчуларын чыггаш, эвилелдешкен республикаларның аңгыланганының дугайында дугуржулгага ат салып, ССРЭ-ни дүжүрүп каан. Ол-ла дораан Американың президентизи Бушче: “ССРЭ-ни дүжүрүп калдым”- деп амырап, долгаан дээр.

Октаргайда бүгү чүве чаңгыс эп, чаңгыс дем кылдыр каттышканы-биле, кады-ажылдажылга-биле, хоойлулар-биле, быжыг чурум-биле бүдүртүнүп, чаяатынып турар. Ол Октаргай хоойлулары-дыр. “Чаңгыс эптиг, демниг кылдыр каттыжары – Октаргайның эң күштүг үндезин хоойлузу болур. Чүгле ол хоойлу-биле чаяап, бүдүрүп боор”-деп Майдыр бурганның өөредиинде бижип каан. Октаргайның ажылдакчылары, чаяакчылары Бурганнар Бүгүдениң Чаагай Чоруу дээш, ажыл-херээн карак кызыл, боттарын хайыралавайн бүдүрүп, тургузуп турар. Кижилер база Бүгүдениң Чаагай Чоруу дээш, боттарывыс дээш, ниитилел дээш шак ынчаар ажылдаар медереливис сайзыраар ужурлуг.

Дыка хөй күрүнелерни чаңгыс эптиг-эвилелдиг, демниг күрүне ССРЭ кылдыр каттыштыргаш, аңаа социализмни тургузуп эгелээни таварылга эвес. Бурганнарның кол сорулгазы бүгү чоннарны, күрүнелерни чаңгыс дем кылдыр каттыштырып, эптиг-демниг кылдыр кады ажылдадыыры, ниитилелге общиналыг тургузугну тургузары. А Ельцин ол бүгүнү узуткап каан. Бурганнарның, Октаргайның планынга удур, ооң улуг хоойлузун үреп, чоннарны, күрүнелерни аңгылап, Бурганнарның тургузуп кааны социализмни дүжүрүп, кижи төрелгетенниң чырык оруун дуй шаап, төөгүге турбаан, кижи чугаалаар аргажок улуг кем-херекти ол кылган. Мындыг кижини бурганчыдып турар улус эңдерик. Сарыг шажын өөредиинде бижип каан шын эвес көрүш, шын эвес билиг деп чүве ол-дур.

Ельцин хосталганы, демократияны берген дээр кижилер бар. Чүүден хосталга? 90 чылдар үезинде оларга чагдынып алгаш, чамдыктарывыстың чүнү канчап турганын утпаан бис, ам-даа болза ону соора билип чоруур кижилер эңдерик. Медереливис сайзыраваан шаанда, оларны ажыглап шыдавас бис. Эртем-техника, материалдыг сайзыралывыс бар-даа болза, чамдыктарывыстың сагыш-сеткил, мөзү-бүдүш сайзыралы ам-даа дириг амытан чадазындан шоолуг-ла ыраваан.

ССРЭ-ни демир көжеге-херимниг, хосталга чок, тоталитарлыг күрүне турган деп турар. Үстүнде бижээним ак күштер-биле кара күштерниң каракка көзүлбес дайыны чоруп турда, корум-чурум херек. “Октаргайда кара-туразында аажылал чок.” “Кижиниң хамаарылга чок, бот-тускайлаң амыдыралы болдунмас.” “Кижини хаара тыртып турар хосталга дээрге иллюзия, хоозун чүүл болур.” Бо домактарны Майдыр бурганның өөредии “Агни Йогадан” алган. Ол дээрге шупту чүвеге быжыг чурум херек дээни ол. Кижи төрелгетенниң хөгжүлдезиниң ажылынга, кижиниң бодунуң-даа сайзыралынга, ооң амы-хуу-даа амыдыралынга быжыг чурум, чүткүл, күжениишкин херек. Ол чокта кижи эки чурттап шыдавас. Ниитилел амыдыралынга база ындыг. Хосталга, демократия деп алгыржыыр кижилер кара күштерниң үрегдекчи кижилери-дир.

Кижилерниң угаан-медерелиниң сайзыралы аңгы-аңгы. Шупту чүвениң дөзү мында чыдып турар. Ынчангаш төөгүнү шын көрүш-биле сайгарып, алыс шынны билип алыры биске тоң чугула.

Хүндүлүг номчукчулар! Бир эвес мээң мында бижип турарым тыва статьяларны номчуп турар деп бодаар болзуңарза, маңаа электроннуг адрезиңер айыткаш, бижидилге кылып ап болур силер.Чаа статья бижиттинерге, силерге дыңнадып турар мен. Мооң адаанда тыва чүүлдерни база номчуп болур силер. Бодуңар бодалыңар бижиир азы айтырыглар салыр дээр болзуңарза, адаанда комментарий бижиир черге бижип каап болур силер. Силерге бүгүдеге экини күзедим!